دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین دریاچه کشور ایران و دومین دریاچه بزرگ نمک جهان است. این دریاچه 5200 کیلومتر مربع مساحت دارد و عمیق ترین قسمت آن تقریبا 16 متر می باشد. طول شمال به جنوب دریاچه ارومیه 140 کیلومتر و عرض شرقی به غربی آن 55 کیلومتر تخمین زده می شود. بسته به سطح آب بیش از 80 تا 100 جزیره در دریاچه وجود دارد. این دریاچه خروجی ندارد و حوضه ای بسته است و وسعت حوضه آن حدودا 52209 کیلومتر مربع می باشد. شهر تبریز بزرگترین سکونتگاه حاشیه دریاچه است.

نام گذاری دریاچه ارومیه 

نام دریاچه ارومیه از نام شهرستان ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی نشات گرفته است. در دهه ۱۹۳۰ با شروع پادشاهی محمدرضا پهلوی، نام این دریاچه به  دریاچه رضائیه تغییر یافت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن سال 57، نام دریاچه دوباره به ارومیه تغییر یافت. در زبان ترکی این دریاچه را اورمو گولو می نامند. در زبان پارسی کهن، نام این دریاچه چیچست بوده که معنی درخشنده دارد.

تاریخچه دریاچه ارومیه

از جمله اولین اشاره ها به دریاچه ارومیه در کتیبه سده نهم قبل از میلاد مسیح در شلمنسر سوم بوده است. در این کتیبه تاریخی به دو اسم قدیمی دریاچه اشاره شده است، از جمله: پرسواه (به معنی ایرانیان یا پارسیان) و ماتای (یا میتانی‌ها). کاملا مشخص نیست که این نام ها به چه چیزی دقیقا اشاره دارد.
دریاچه ارومیه محل پادشاهی منائیان بود. گفته می شود محل زندگی منائیان در تپه حسنلو در جنوب دریاچه ارومیه قرار داشته است. در پانصد سال گذشته مناطق اطراف دریاچه محل اسکان مردمان ایرانی شامل آذربایجانی‌ها و مردم کرد بوده‌است.

موقعیت جغرافیایی دریاچه

دریاچه ارومیه که از مهم ترین مناطق دیدنی ارومیه است در ۲۱ کیلومتری شرق این شهر واقع شده است.این دریاچه در شمال غربی ایران و بین دو استان آذربایجان شرقی و غربی قرار گرفته است. دریاچه ارومیه در نزدیکی کشور ترکیه قرار گرفته و تنها 150 کیلومتر با دریاچه بزرگ و زیبای وان فاصله دارد.

جزایر دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه دارای ۱۰۲ جزیره کوچک و بزرگ است که گونه های جانوری مختلفی در آنها سکونت دارند. همه ی جزایر دریاچه ارومیه از طرف سازمان یونسکو تحت عنوان سرمایه های طبیعی جهان به ثبت رسیده است. یکی از جزایر دریاچه ارومیه جزیره اِشک نام دارد که زیستگاه پرندگانی مثل مرغ آتش، تنجه و همچنین گوزن زرد ایرانی می باشد.  نام برخی از ۱۰۲ جزیره دریاچه ارومیه به شرح زیر است: آرزو، اشک، اسپیر، کبودان، شاهی (اسلامی)، اسپیرو، اسپیرک، آذین، مهر، مهران و ….

حوزه آبریز

در مجموع 21 رودخانه و 39 کانال آب 7 فصلی و 14 کانال دائمی به دریاچه ارومیه می ریزند. رودخانه های آذرشهر، آچیچای، سوفی استریم و مردیچای از رودخانه های مهمی هستند که به این دریاچه می ریزند. نهرهای زرینه رود، نهر گدار، سیمینه رود، نهر زولا، نازلیدره، باراندوز، بردسور نیز به دریاچه می ریزند.

پوشش گیاهی و جانوری اطراف دریاچه

دریاچه ارومیه از جمله مهم ترین زیست بوم های آبی خاورمیانه محسوب می شود. در این جزیره حدود ۵۵۰ گونه گیاهی یک‌ساله و چند ساله زندگی می کنند. پوشش گیاهی این زیست بوم آبی علاوه بر پوشش گیاهی جزایر، بیشتر شامل گیاهان خشکی‌دوست، شورپسند و آبزی است. در اطراف دریاچه ارومیه ۱۷۷ گونه‌های گیاهی و ۱۷۴ گونه‌ نیز در جزایر آن شناسایی شده است . حیات‌وحش دریاچه ارومیه در کشور ایران بی نظیر است؛ چرا که از ۵۳ گونه پستاندار استان آذربایجان غربی، ۲۳ گونه از جمله قوچ و میش ارمنی و گوزن زرد ایرانی در این زیستگاه وجود دارند.

وضعیت فعلی

امروزه بخش زیادی از دریاچه ارومیه به دلیل خشکسالی اقلیمی، کاهش میزان بارندگی، سوء مدیریت منابع آبی و سدهای احداث شده بر روی رودخانه های تغذیه کننده دریاچه خشک شده و از بین رفته است. وسعت تقریبی این دریاچه 6100 کیلومتر مربع است. با افزایش خشک شدن پس از سال 1995، طبق داده های سال 2011، مساحت تالاب به 2300 کیلومتر مربع و سطح آب به 7 متر کاهش یافت. امروز نود و پنج درصد دریاچه خشک شده است. خشک شدن دریاچه منجر به افزایش سطح نمک شده است که می تواند بر شهرهای اطراف و حتی کشورهای همسایه تأثیر منفی بگذارد. به ویژه، گسترش نمک منجر به تخریب مناطق کشاورزی شده است.

خشک شدن دریاچه ارومیه

دریاچه وسیع و زیبایی که قبلا مردم از سواحل آن بهره می بردند، اکنون به دریای عظیمی از خاک و گل تبدیل شده است. همچنین می توان کشتی هایی را که زمانی حمل و نقل تجاری و مسافری انجام می دادند در مناطق خشک شده دریاچه مشاهده کرد. این کشتی ها به گل نشسته اند و با پوسیدگی روبرو هستند. اگر دریاچه نتواند تالاب های قدیمی خود را به دست آورد، اندک مناطق آبی باقیمانده به زودی از بین می روند و توده های نمکی که از این مناطق پخش می شوند، بر کل محیط از نظر فضاهای زندگی تأثیر منفی می گذارد.

مضرات خشک شدن دریاچه

از هر هشت شهر که در اطراف دریاچه ارومیه زندگی می کنند، شش شهر به طور قابل توجهی تحت تاثیر خشک شدن دریاچه قرار خواهند گرفت. بیم آن میرود که 8 میلیارد نمک انباشته شده در کف دریاچه ارومیه به مرور زمان در منطقه ای به مساحت 500 کیلومتر در اثر طوفان پخش شود. در این صورت کشاورزی منطقه از بین می رود و علاوه بر شهر های ایران، شهرهای ترکیه، آذربایجان، عراق و ارمنستان تحت تاثیر منفی قرار خواهند گرفت.

تصمیم های نادرست در خشک شدن دریاچه ارومیه

روند خشک شدن دریاچه ارومیه از 20 سال پیش شروع شد. در حال حاضر حتی دو درصد از آب دریاچه باقی نمانده است. سدها و صنایع ساخته شده بر روی منابع دریاچه مهمترین عامل خشک شدن دریاچه است. آبی که به دریاچه می ریزد توسط سدها مسدود شده و برای کشاورزی استفاده می شود  به همین دلیل آب مورد نیاز دریاچه را قطع می کنند. سدهایی که در 20-30 سال گذشته در اطراف دریاچه ساخته شده اند مهمترین عوامل خشک شدن دریاچه ارومیه محسوب می شوند. سدهای ساخته شده بر روی رودخانه ها نیز آب آشامیدنی شهرهای بزرگ ارومیه و تبریز را تامین می کند. بحران آب و هوا، کمبود بارندگی یا آب و هوای خشک نقش کمی در خشک شدن دریاچه ارومیه دارد. بنابراین 90 درصد عوامل انسانی در خشک شدن ارومیه دخالت دارد.

چگونه دریاچه ارومیه را نجات دهیم؟

اگر استفاده از زمین و مصرف آب به همین شکل باقی بماند، دریاچه خیلی زود کاملا از بین می رود. در این شکی نیست مگر اینکه یک بارندگی غیرمنتظره وجود داشته باشد، اما ما نمی توانیم تنها به این موضوع تکیه کنیم. تنها راه کمک به بقای دریاچه، انجام اقدامات اضطراری برای جلوگیری از کاهش بیشتر و سپس تلاش برای احیای آن در زمان معقول و کاهش مصرف آب در یک برنامه مدیریت شده است.

تامین حق آبه

برای تامین حق آبه دریاچه ارومیه باید آب پشت سدها را به سمت دریاچه رها کنند. یکی از دلایل اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه ایجاد سد در مسیر رودهای منتهی به دریاچه بود. رها سازی آب پشت سدها تا حد زیادی به احیای دریاچه کمک خواهد کرد.

جلوگیری از هدر رفت آب

کشاورزی در نواحی اطراف دریاچه ارومیه در حال حاضر ناپایدار است. برای جلوگیری از هدر رفت آب باید فن آوری ها و سیستم های آبیاری بهبود یافته ای را که به آب کمتری نیاز دارند اجرا شوند. کشت محصولات کشاورزی که آب زیادی مصرف می کنند مانند چغندر قند و سیب باید کاهش یابد. دولت باید از کشاورزان حمایت کند تا محصولاتی را که در حال کشت هستند تغییر دهند و باید در این انتقال به آنها غرامت بدهد.

مدیریت سد سازی و بهره برداری از چاه

بسیاری از سدها آب را به مناطق شهری انتقال می دهند که جمعیت آن در دهه های اخیر به شدت افزایش یافته است. با توجه به اینکه پروژه های مرمت در حال حاضر در حال اجرا هستند، خوشبختانه ساخت سدهای جدید ممنوع است. حذف بسیاری از سدها باید هدف ما باشد.

مکان های دیدنی در نزدیکی دریاچه ارومیه کدامند؟

موقعیت جغرافیایی ارومیه در شمال غربی ایران، در دامنه کوه سیر و در میان دشت ارومیه، در دشتی بزرگ به طول 70 کیلومتر و عرض 30 کیلومتر، محصور از تاکستان‌ها و باغ‌های سیب و مزارع فراوان واقع شده است. از نظر جغرافیایی ارومیه از شمال به سلماس، از شرق به دریاچه ارومیه، از غرب با ترکیه و از جنوب به اشنویه و نکده همسایه است. ارومیه دارای چهار فصل، تابستان های نسبتا گرم و زمستان های سرد است. علاوه بر این، ارومیه بین دو دریاچه ارومیه و مارمیشو قرار دارد و دریاچه ارومیه در شرق این شهر و دریاچه مارمیشو در غرب قرار دارد. بنابراین برای گردشگران تابستانی انتخاب خوبی است که با استفاده از این هوای معتدل به این شهر سفر کنند.

·        مکان های دیدنی در کلبه سیلوانا ارومیه این ویلا متعلق به منطقه سیلوانا است و ذوب طبیعی برف های کوهستانی منجر به تشکیل دریاچه ها و چشمه هایی شده که این منطقه بکر را بیش از پیش شکوهمند کرده است.همچنین بهترین عسل طبیعی ایران نیز در این منطقه تولید می شود. این ویلا در فصل تابستان مکانی مناسب برای گردشگران و طبیعت گردان می باشد.

·        پارک جنگلی شیخ تپه به مساحت 44 هکتار در جنوب شرقی ارومیه و بر روی تپه‌های مشرف به ارومیه و نزدیکی تپه باستانی شیخ تپه قرار دارد. این تپه در زمره تپه های باستانی متعلق به دوره مادها قبل از گسترش دین زرتشتی است که امروزه به دلیل شهرسازی اثری از آن باقی نمانده است. آدرس: آذربایجان غربی – ارومیه، بلوار نبوت مکان های دیدنی ارومیه

·        منبع آب معدنی کوهستانی ارومیه زنبیل در روستای نازلو چای در فاصله یک کیلومتری دریاچه ارومیه کوهی به نام زنبیل وجود دارد که منابع آب از دامنه های شرقی این کوه و از شرق اسپرقان می آید که یکی از سرچشمه ها به چشمه کوه زنبیل معروف است.

·        چشمه آب گرم هفت آباد مجموعه آبگرم هفت آباد در روستای محل مرغور و هفت آباد در دهستان سیلوانا در 45 کیلومتری شهر ارومیه قرار دارد.این چشمه در کنار رودخانه باراندوز چای و در دامنه سرسبز یک خفته قرار دارد کوه آتشفشانی ترکیبی ایجاد می کند از طبیعت زیبا شده و مکان مناسبی برای بازدید مردم ایجاد کرده است.

·        آبشار شوله دوکول ارومیه یکی دیگر از مکان های دیدنی در ارومیه آبشار شوله دوکول است که به دیزج نیز معروف است که یکی از مرتفع ترین آبشارهای ایران است و چشم اندازی بسیار زیبا دارد. و در بیشتر اوقات سال گردشگران زیادی از این مکان دیدن می کنند و از محیط فوق العاده این آبشار لذت می برند.

·        بازار تاریخی ارومیه بازار ارومیه از دیرباز یکی از پربازدیدترین بازارهای ایران بوده است، معماری این بازار به دوره صفویه بازمی گردد. این بازار حدود 1000 مغازه مختلف دارد که تنوع بسیار خوبی برای یک بازار است. اگر به ارومیه رفتید حتما سری به بازار بزنید.

رستوران ها و غذاخوری های نزدیک دریاچه

درصورتی که برای بازدید از دریاچه به شهر ارومیه سفر کردید لازم است که با رستوران های این منطقه آشنا شوید. در ادامه با اسامی برخی از رستوران های ارومیه آشنا خواهیم شد:

·        رستوران ایتالیایی و ترکی سوپر استار

·        رستوران غذاهای دریایی دلفین

·        رستوران عباس کبابچی

·        رستوران فلامینگو

·        فست فود مون‌لایت

·        سفره‌خانه کشکول

·        رستوران مولوی

دیدنی ها و تفریحات دریاچه ارومیه

پیش از این که دریاچه ارومیه به این روز بیفتد و تا مرز خشکی کامل برود، از جمله بهترین تفریحات در این زیست بوم آبی، قایق سواری و تماشای جزایر زیبایی این دریاچه بود. حال امید است که با جان گرفتن دوباره دریاچه این تفریحات هم جانی دوباره بگیرند.

عکاسی و تماشای غروب آفتاب

منظره زیبای دریاچه و جزایر چشم نواز آن پیش زمینه بی نظیری برای عکاسی بود. تا حدی که گردشگران از سراسر ایران خود را برای عکاسی از این مناطق زیبا به ارومیه می رساندند. حال با توجه به بارش های اخیر و جان گرفتن دوباره دریاچه، این زیست بوم به مکانی مناسب برای عکاسی تبدیل شده است.

قایق سواری

تا پیش از خشک شدن دریاچه، قایق سواری در بزرگترین دریاچه کشور یکی از تفریحات مورد علاقه گردشگران بود. اکنون که دریاچه تقریبا به طور کامل خشک شده است، دیگر امکان قایق سواری در بستر این دریاچه وجود ندارد.

کلام پایانی

 دریاچه ارومیه به طور خاص، ششمین دریاچه بزرگ نمک جهان در نزدیکی شهرستان ارومیه قرار دارد. این دریاچه به بعنوان مهم ترین زیست بوم آبی کشور یکی از قطب های گردشگری شمال غرب ایران محسوب می شود. در صورتی که قصد بازدید از دریاچه ارومیه و مکان های دیدنی اطراف آن را دارید لازم است که ابتدا یک هتل مناسب را برای استراحت خود انتخاب کنید. اگر نظر بر این دارید که در شهر ارومیه اقامت داشته باشید پس حتما نیاز به یک هتل دارید برای رزرو هتل در ارومیه، پیشنهاد ما به شما انتخاب هتل دیاکو می باشد. هتل دیاکو مجلل ترین و مدرن ترین هتل در ارومیه است که بهترین امکانات رفاهی را برای گردشگران فراهم می کند.

سوالات متداول